جوان آنلاین: زمین در سکوت فرو می‌رود، اما اقتصادش با صدای بلند فریاد می‌زند. فرونشست زمین، ناشی از برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی و مدیریت ناکارآمد منابع، به یک تهدید اقتصادی بزرگ تبدیل شده است. این پدیده با نرخ‌های نگران‌کننده‌ای مانند ۴۲ سانتیمتر در سال در برخی مناطق، نه تنها زمین‌های کشاورزی را نابود می‌کند، بلکه زیرساخت‌های حیاتی نظیر جاده‌ها، خطوط انتقال انرژی و ساختمان‌ها را تخریب می‌کند. هزینه‌های بازسازی این خسارات، میلیارد‌ها تومان به بودجه کشور تحمیل کرده و کاهش تولید کشاورزی، امنیت غذایی را به خطر انداخته است. فرونشست همچنین با تشدید مهاجرت‌های روستایی به شهرها، حاشیه‌نشینی و بیکاری را افزایش داده و فشار مضاعفی بر اقتصاد شهری وارد می‌کند. بدون اقدامات فوری، این بحران خاموش می‌تواند اقتصاد را به ورطه‌ای غیرقابل بازگشت بکشاند.
فرونشست زمین به برخی زیرساخت‌های کشورمان ضربه‌ای سنگین وارد کرده است. در تهران، نرخ فرونشست در مناطق جنوبی به ۲۴ سانتیمتر در سال رسیده و خطوط انتقال نفت، گاز و برق را تهدید می‌کند. به گفته برخی خبرگان، ترک‌خوردگی جاده‌ها، شکستگی خطوط فاضلاب و کج شدن پایه‌های انتقال نیرو تنها بخشی از خسارات است. در اصفهان، فرونشست برخی مناطق را در بر گرفته و هزینه‌های تعمیرات زیرساختی را به شدت افزایش داده است. تخریب خطوط ریلی و فرودگاه‌ها هزینه‌ها را به میلیارد‌ها تومان رسانده است. این خسارات مستقیم، بودجه عمومی را تحت فشار قرار داده و منابع مالی را از پروژه‌های توسعه‌ای به سمت تعمیرات اضطراری
سوق می‌دهد.
فلج‌شدن کشاورزی: تهدید امنیت غذایی
بخش کشاورزی که حدود ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد، از فرونشست زمین آسیب جدی دیده است. برداشت بی‌رویه آب که ۷۰ تا ۸۵درصد مصرف آب کشور را به خود اختصاص می‌دهد، باعث کاهش سطح آبخوان‌ها و فرونشست زمین‌های کشاورزی شده است. در دشت‌های مرکزی، فارس و کرمان، نرخ فرونشست بالای ۱۷ سانتیمتر در سال، زمین‌ها را غیرقابل کشت کرده و تولید محصولات کلیدی مانند گندم را تحدید داده است. این کاهش تولید، می‌تواند قیمت موادغذایی را افزایش داده و فشار تورمی بر خانوار‌ها را تشدید کند، وابستگی بیشتر به واردات غذا تراز تجاری را تضعیف کرده و اقتصاد را شکننده‌تر می‌کند. به گفته کارشناسان، ادامه این روند می‌تواند امنیت غذایی کشور را به مخاطره بیندازد.
مهاجرت و حاشیه‌نشینی: بار اقتصادی شهرها
فرونشست زمین با خشک‌کردن قنات‌ها و چاه‌ها، معیشت کشاورزان را به مخاطره انداخته و مهاجرت اجباری به شهرها را تغییر داده است. در استان‌هایی مانند کرمان و یزد، روستا‌های خالی از سکنه گواه این بحران هستند. این مهاجرت‌ها حاشیه‌نشینی در کلانشهر‌ها را تشدید کرده و هزینه‌های تأمین مسکن، خدمات عمومی و مدیریت آسیب‌های اجتماعی را بالا می‌برند. در تهران، مناطق ۱۷ و ۱۸ که درگیر فرونشست هستند، با افزایش تقاضا برای خدمات شهری مواجه شده‌اند. این فشار، بودجه‌های شهری را تحت تأثیر قرار داده و سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های پایدار را محدود می‌کند. همچنین، افزایش بیکاری در میان مهاجران روستایی، نرخ فقر را بالا برده و اقتصاد محلی را تضعیف می‌کند.
کاهش ارزش املاک: ضربه به بازار مسکن
فرونشست زمین ارزش املاک را در مناطق بحرانی کاهش داده است. به گفته کارشناسان.
افت ارزش ملک یکی از پیامد‌های مستقیم فرونشست است که سرمایه‌گذاری در بخش املاک را پرریسک کرده است. در تهران برخی مناطق با نرخ بالای تعمیرات در و پنجره به دلیل آسیب به پی سازه‌ها، شاهد کاهش تقاضا برای خرید ملک
هستند. این وضعیت نه تنها مالکان را متضرر کرده، بلکه بانک‌ها و مؤسسات مالی را که وام‌های مسکن ارائه می‌دهند، با خطر نکول وام مواجه کرده است.
راهکار‌های اقتصادی برای مهار بحران
برای کاهش خسارات اقتصادی فرونشست، اقدامات زیر ضروری است:
* مدیریت منابع آب: سرمایه‌گذاری در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و ممنوعیت چاه‌های غیرمجاز می‌تواند برداشت آب را کاهش دهد.
* حمایت از کشاورزان: ارائه یارانه برای تغییر الگوی کشت به محصولات کم‌آب‌بر، تولید کشاورزی را پایدار می‌کند.
* توسعه زیرساخت‌های مقاوم: طراحی سازه‌های مقاوم در برابر فرونشست، هزینه‌های تعمیرات را کاهش می‌دهد.
* پایش با فناوری: استفاده از داده‌های ماهواره‌ای برای شناسایی مناطق بحرانی، مدیریت منابع را بهینه می‌کند.
